LegalTech, ESG i AI: nowa agenda dla polskich prawników

Serwery potrafią się zawiesić, ale rewolucja w prawie – już nie. Nawet jeśli materiały ze spotkania #LegalTechPolska 23 są dziś za „ścianą” błędu 500, tematy, które tam omawiano, są kluczowe dla każdej polskiej kancelarii w końcówce 2025 roku: LegalTech, ESG i sztuczna inteligencja.

W tym wpisie – w ramach serii „AI dla Polskich Kancelarii Prawnych: LegalTech” – porządkujemy tę agendę: co naprawdę oznacza ESG dla prawników, jak LegalTech i AI pomagają spełniać wymagania regulacyjne oraz jak zbudować z tego przewagę konkurencyjną na polskim rynku.

1. ESG – dlaczego prawnicy nie mogą już być z boku

Jeszcze kilka lat temu skrót ESG pojawiał się głównie w raportach dużych spółek giełdowych. Dziś realnie dotyka:

• średnich firm rodzinnych,
• spółek portfelowych funduszy PE/VC,
• instytucji finansowych,
• a pośrednio – niemal każdego dostawcy w łańcuchu wartości.

To oznacza, że klienci kancelarii mają narastające zobowiązania w obszarze:

• raportowania niefinansowego,
• odpowiedzialności łańcucha dostaw,
• ładu korporacyjnego i odpowiedzialności członków organów,
• compliance antykorupcyjnego i praw człowieka,
• ochrony środowiska i klimatu.

Co to oznacza praktycznie dla polskich kancelarii?

1. Nowy typ pracy doradczej – mniej „gaszenia pożarów”, więcej projektów:

   • wdrażania polityk ESG,
   • budowy systemów compliance,
   • rewizji umów pod kątem odpowiedzialności ESG.

2. Nowe ryzyka odpowiedzialności – zarządy i rady nadzorcze pytają, jak ograniczyć osobistą odpowiedzialność za naruszenia w obszarze ESG.

3. Nowe oczekiwania wobec prawników – nie wystarczy świetna znajomość przepisów. Klienci pytają:

„Jak możemy to zautomatyzować? Jak zbierać dane? Jak będziemy raportować za rok, za dwa?”

I tu wchodzą LegalTech i AI, z którymi – chcąc nie chcąc – trzeba się zaprzyjaźnić.

2. LegalTech + ESG: jak technologie zmieniają pracę prawnika

Od „Word + Excel” do ekosystemu narzędzi

Jeszcze w 2020 r. typowy projekt ESG w wielu polskich kancelariach opierał się na:

• ankietach w Wordzie,
• tabelach w Excelu,
• ręcznym analizowaniu odpowiedzi,
• ręcznym przygotowywaniu raportu.

Dziś – przy rosnącej skali wymogów – to często po prostu nie działa. Z perspektywy klienta jest:

• za wolno,
• za drogo,
• zbyt podatne na błąd ludzki.

Nowe podejście to hybryda prawnika i technologii:

• systemy do zarządzania dokumentami i danymi ESG (DMS, bazy danych),
• narzędzia workflow / case management do zbierania informacji od działów w organizacji,
• proste aplikacje webowe lub portale klienckie do samooceny ESG,
• AI do analizy umów, regulaminów, polityk i raportów.

Konkretnie: gdzie LegalTech realnie pomaga w ESG

1. Analiza kontraktów pod kątem ESG

   AI może automatycznie:

   • wyszukiwać klauzule dotyczące praw człowieka, środowiska, sankcji,
   • wskazywać luki (np. brak uregulowania odpowiedzialności łańcucha dostaw),
   • sugerować standardowe klauzule z bazy kancelarii.

2. Due diligence ESG

   Przy transakcjach M&A, inwestycjach, finansowaniu projektów:

   • AI skanuje setki dokumentów,
   • oznacza obszary ryzyka ESG (np. postępowania administracyjne dot. środowiska),
   • tworzy wstępne podsumowania do raportu due diligence.

3. Raporty i polityki ESG

   • generowanie pierwszych wersji polityk na podstawie szablonów kancelarii,
   • ujednolicanie języka i struktury dokumentów,
   • sprawdzanie zgodności z wymogami regulacyjnymi poprzez checklisty zakodowane w systemie.

4. Zarządzanie zgłoszeniami sygnalistów (whistleblowing)

   • bezpieczne formularze,
   • workflow spraw,
   • raportowanie trendów i statystyk,
   • anonimizacja danych przy udziale AI.

3. Rola AI w ESG: od analizy dokumentów do przewidywania ryzyka

W serii „AI dla Polskich Kancelarii Prawnych: LegalTech” dużo mówimy o:

• analizie dokumentów,
• badaniach prawnych,
• przewidywaniu wyroków,
• zarządzaniu kancelarią.

W obszarze ESG wszystkie te elementy zyskują konkretny, bardzo praktyczny wymiar.

Analiza dokumentów ESG z pomocą AI

AI może dziś:

• wczytać setki stron raportów ESG klienta,
• wyłowić fragmenty dotyczące konkretnych wskaźników,
• porównać je z wymaganiami regulacyjnymi i standardami rynkowymi,
• wskazać niespójności czy ryzyka reputacyjne.

Przykład zastosowania w polskiej kancelarii:

• kancelaria obsługuje grupę kapitałową z kilkunastoma spółkami,
• każda spółka ma własne regulaminy, procedury, czasem „historyczne” dokumenty,
• AI pomaga zbudować mapę dokumentów ESG, znaleźć duplikaty, sprzeczne zapisy, luki,
• prawnik na tej bazie tworzy projekt nowego, spójnego systemu dokumentów.

Badania prawne (legal research) w dynamicznym otoczeniu ESG

Obszar ESG zmienia się szybko – nowe wytyczne, soft law, rekomendacje, dobre praktyki. AI może:

• monitorować orzecznictwo i stanowiska organów,
• przygotowywać streszczenia zmian,
• generować pierwsze odpowiedzi na powtarzalne pytania klientów (np. zakres obowiązków raportowych).

Rola prawnika? Weryfikacja, doprecyzowanie, dostosowanie do konkretnej sytuacji klienta.

Przewidywanie ryzyka i sporów ESG

Modele AI mogą wskazywać:

• obszary największego ryzyka regulacyjnego,
• rodzaje spraw, które najczęściej kończą się sporami,
• typowe błędy w dokumentacji ESG prowadzące do sankcji lub pozwów.

Dla kancelarii to szansa na:

• budowę produktów prewencyjnych (audyt ESG, okresowe przeglądy dokumentów),
• rozwój praktyk sporowych związanych z ESG,
• tworzenie abonnementowych usług compliance opartych o stały monitoring i alerty.

4. ESG w praktyce kancelarii: jak zacząć, krok po kroku

Wielu partnerów w polskich kancelariach mówi wprost: „Rozumiemy, że ESG jest ważne, ale od czego zacząć i jak sensownie użyć AI i LegalTech?”

Krok 1: Zdecyduj, jaką rolę chcesz pełnić w ESG

Możliwe modele:

1. Ekspert ds. regulacji i ryzyka prawnego – fokus na interpretacji przepisów, umowach, sporach.
2. Partner strategiczny ds. zrównoważonego rozwoju – ścisła współpraca z doradcami biznesowymi, konsultantami ESG.
3. Dostawca narzędzi i procesów LegalTech – kancelaria jako „hub” łączący prawo, ESG i technologię.

Każdy z modeli wymaga innego poziomu inwestycji w AI i narzędzia LegalTech, ale w każdym AI może być dźwignią, a nie kosztem.

Krok 2: Zrób inwentaryzację tego, co już masz

• Jakie typy dokumentów ESG obsługujecie najczęściej (polityki, raporty, umowy, procedury)?
• Jakie procesy w kancelarii są dziś powtarzalne i „ręczne” (checklisty, research, analizy klauzul)?
• Jakie narzędzia już działają (DMS, CRM, systemy do rozliczeń, platformy AI)?

To pozwoli wskazać obszary o największym potencjale automatyzacji.

Krok 3: Wdrożenie AI w małej, kontrolowanej skali

Zamiast rewolucji, postaw na pilotaż. Przykładowy scenariusz dla kancelarii:

1. Wybierz 1–2 typy dokumentów ESG (np. umowy z dostawcami, polityka antykorupcyjna).
2. Skonfiguruj narzędzie AI do:
   • ekstrakcji klauzul,
   • porównania z waszym „modelem” wzorców,
   • generowania komentarza do zmian.
3. Ustal wskaźniki sukcesu:
   • skrócenie czasu analizy,
   • mniejsze ryzyko przeoczeń,
   • większa spójność rekomendacji.

Po kilku tygodniach masz konkretne dane, na podstawie których możesz skalować projekt.

Krok 4: Uporządkuj kwestię odpowiedzialności i etyki AI

W kontekście ESG używanie AI w prawie to również element odpowiedzialnego zarządzania:

• polityka kancelarii dot. korzystania z AI (jakie dane przetwarzamy, gdzie, na jakich zasadach),
• ochrona tajemnicy zawodowej i danych wrażliwych,
• transparentność wobec klienta (czy i jak korzystamy z AI),
• wewnętrzne procedury weryfikacji wyników AI przez prawnika.

Dobrze opisana polityka AI może stać się atutem sprzedażowym – dowodem, że kancelaria traktuje bezpieczeństwo i odpowiedzialność poważnie.

5. ESG jako element strategii biznesowej kancelarii

ESG nie dotyczy wyłącznie klientów. Coraz częściej duże firmy i instytucje pytają kancelarie o ich własne:

• praktyki środowiskowe (np. podróże, biuro, zużycie papieru),
• polityki pracownicze i różnorodność,
• ład korporacyjny i zarządzanie ryzykiem.

To oznacza, że kancelarie:

• same stają się podmiotami ocenianymi przez pryzmat ESG,
• mogą stracić lub zyskać kontrakty w zależności od dojrzałości swoich praktyk ESG,
• mają naturalną motywację, żeby wdrażać AI i LegalTech nie tylko dla klientów, ale też we własnym zarządzaniu.

Jak AI wspiera ESG „do wewnątrz” kancelarii

• monitorowanie obciążenia pracą i dobrostanu zespołu (E – pośrednio, S – wprost),
• analiza danych dot. awansów, wynagrodzeń, różnorodności,
• optymalizacja procesów administracyjnych (mniej papieru, mniej podróży),
• lepsze zarządzanie wiedzą i szkoleniami w obszarze ESG.

To wszystko można później pokazać w materiałach przetargowych, ofertach, odpowiedziach na RFP – jako dowód, że kancelaria nie tylko doradza w obszarze ESG, ale sama wdraża dobre praktyki z wykorzystaniem LegalTech i AI.

6. Co dalej? ESG, LegalTech i AI do 2026 roku

W perspektywie najbliższych 1–2 lat możemy się spodziewać:

• dalszego uszczegóławiania wymogów raportowania ESG,
• wzrostu liczby sporów i postępowań administracyjnych związanych z ESG,
• coraz bardziej zaawansowanych integracji systemów finansowo-księgowych z raportowaniem ESG,
• rosnącej presji ze strony międzynarodowych klientów na standaryzację i automatyzację usług prawniczych.

Dla polskich kancelarii, które już dziś inwestują w AI i LegalTech w kontekście ESG, to ogromna szansa na:

• wejście do grona preferowanych doradców (paneli) dużych grup kapitałowych,
• rozwój nowych linii biznesowych (audyt ESG, stały compliance ESG, spory ESG),
• zbudowanie wyraźnej przewagi konkurencyjnej na rynku.

---

Podsumowanie i następne kroki dla kancelarii

ESG, LegalTech i AI to nie trzy osobne światy. Dla nowoczesnej, polskiej kancelarii prawnej to spójny ekosystem:

• ESG definiuje nowe potrzeby biznesowe klientów i nowe ryzyka,
• LegalTech daje narzędzia do skalowania pracy,
• AI pozwala przetwarzać i analizować dane oraz dokumenty na poziomie niemożliwym w tradycyjnym modelu.

Jeśli chcesz, aby Twoja kancelaria realnie skorzystała na tej zmianie, a nie tylko na nią reagowała, dobrym kolejnym krokiem jest:

• wybranie jednego obszaru ESG,
• zaprojektowanie małego pilotażu z użyciem AI,
• zbudowanie wokół niego konkretnej oferty dla klientów.

W kolejnych wpisach serii „AI dla Polskich Kancelarii Prawnych: LegalTech” pokażemy praktyczne przykłady narzędzi AI dla prawników, scenariusze wdrożeń w małych i średnich kancelariach oraz sposoby komunikowania klientom wartości dodanej płynącej z LegalTech i ESG.

Pytanie, które warto zadać sobie już dziś, brzmi: czy Twoja kancelaria będzie współtworzyć standard ESG + AI na polskim rynku, czy tylko dostosuje się do tego, co zrobią inni?