🇵🇱 WIS-stat dla ryczałtowców: pewność stawek i przewaga z AI - Poland

WIS-stat dla ryczałtowców: co zmieni w praktyce biur rachunkowych?

Niepewność co do właściwej stawki ryczałtu to dziś jeden z najpoważniejszych problemów polskich freelancerów IT, marketingowców B2B czy inżynierów na kontraktach. Spór o PKWiU potrafi zakończyć się dopłatą podatku rzędu kilkudziesięciu tysięcy złotych po kilku latach – i skutecznie zepsuć nawet najlepiej prowadzoną działalność.

Na horyzoncie pojawia się jednak nowe narzędzie: wiążąca informacja statystyczna (WIS-stat). Jeśli Ministerstwo Finansów doprowadzi projekt do końca, może to być jedna z najbardziej praktycznych zmian dla ok. 1,2 mln przedsiębiorców na ryczałcie. Dla biur rachunkowych wchodzących w erę Księgowości 4.0 to także szansa, by połączyć nowe regulacje z automatyzacją i AI.

W tym artykule wyjaśniam, czym ma być WIS-stat, jak może zmienić codzienną pracę na ryczałcie oraz jak biura rachunkowe korzystające z narzędzi AI mogą zbudować na tym realną przewagę konkurencyjną w 2025 roku i kolejnych latach.

1. Czym jest WIS-stat i dlaczego ryczałtowcy na nią czekają?

Wiążąca informacja statystyczna (WIS-stat) to planowany instrument, który ma pomóc podatnikom w prawidłowym przyporządkowaniu usług do PKWiU na potrzeby podatków dochodowych, w szczególności ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych.

Mechanizm ma być podobny do dobrze już znanej w VAT wiążącej informacji stawkowej (WIS):

podatnik (lub jego pełnomocnik, np. biuro rachunkowe) składa wniosek,
organ określa właściwą klasyfikację (w tym przypadku PKWiU),
wydana informacja ma charakter wiążący, czyli chroni podatnika przy stosowaniu stawek podatku.

W przypadku WIS-stat chodzi o stawe ryczałtu, które są ściśle powiązane z symbolem PKWiU. Przykładowo:

jedna grupa usług IT może być objęta stawką 8,5%,
inna 12%,
a jeszcze inna nawet 15%.

Różnica – szczególnie przy wysokich przychodach i kilkuletnim okresie rozliczeń – jest gigantyczna i może zadecydować o być albo nie być przedsiębiorcy.

W praktyce biura rachunkowe widzą to na co dzień: to nie detal, ale kluczowe ryzyko podatkowe, z którym klienci przychodzą po pomoc.

2. Jak wygląda dziś życie bez WIS-stat? Ryzyko w liczbach

2.1. Spór o PKWiU = realne pieniądze

Weźmy przykład jednoosobowej działalności IT na B2B, która osiąga przychód 150 000 zł rocznie:

przy stawce 8,5% ryczałtu podatek to 12 750 zł,
przy stawce 15% – już 22 500 zł.

Roczna różnica: 9 750 zł.

Jeśli po trzech latach urząd skarbowy zakwestionuje wybraną klasyfikację PKWiU, dopłata podatku może przekroczyć 29 000 zł, do tego dochodzą odsetki. Dla wielu mikrofirm to uderzenie w płynność finansową, a dla biura rachunkowego – potencjalny konflikt z klientem („dlaczego mnie nikt przed tym nie ostrzegł?”).

2.2. Indywidualne interpretacje – droga, niepewna proteza

Obecnie przedsiębiorcy i księgowi mają do dyspozycji głównie:

interpretacje indywidualne w zakresie podatku dochodowego,
własną analizę PKWiU, często wspartą opinią statystyczną.

Problem w tym, że:

interpretacja nie zawsze przesądza prawidłową klasyfikację statystyczną usługi,
odpowiedź bywa
- czasochłonna (miesiące oczekiwania),
- niejednoznaczna,
- ograniczona do stanu faktycznego opisanego przez podatnika,
ciężar odpowiedzialności nadal spoczywa w praktyce na podatniku i jego doradcy.

W rezultacie wielu przedsiębiorców wybiera stawkę „na czuja” lub na podstawie zasłyszanych przykładów z forów i grup, co z perspektywy 2025 roku i rosnącej liczby kontroli jest strategią bardzo ryzykowną.

3. Co może zmienić WIS-stat dla biur rachunkowych i klientów?

3.1. Przeniesienie odpowiedzialności na organ

Największa potencjalna korzyść z WIS-stat to przesunięcie ciężaru klasyfikacji usług z podatnika na organ.

Jeśli WIS-stat zostanie wdrożony podobnie jak WIS w VAT, oznacza to, że:

to organ określi właściwy symbol PKWiU,
podatnik, który stosuje się do wydanej informacji, zyskuje ochronę – nawet jeśli później zmieni się interpretacja,
biura rachunkowe mogą oprzeć swoje rekomendacje na formalnym, wiążącym dokumencie.

W praktyce zmniejszy to liczbę sporów o stawki ryczałtu oraz ryzyko dopłat po latach.

3.2. Stabilniejszy model współpracy B2B

W wielu firmach (szczególnie w IT, marketingu i inżynierii) model B2B opiera się na tym, że:

kontraktor rozlicza się w oparciu o ryczałt,
wynagrodzenie netto jest kalkulowane przy założonej stawce podatku,
zmiana stawki po kilku latach całkowicie burzy opłacalność modelu.

WIS-stat może:

zwiększyć przewidywalność długoterminowych kontraktów,
zmniejszyć presję na „kombinowanie” z PKWiU,
ułatwić negocjacje stawek z klientami (podwykonawca i spółka mają ten sam, wiążący dokument).

3.3. Bezpośrednia korzyść dla biur rachunkowych

Dla biur rachunkowych WIS-stat to m.in.:

narzędzie do budowania zaufania („opraliśmy klasyfikację na wiążącej informacji, nie tylko na interpretacji wewnętrznej”),
szansa na nową linię usług – przygotowanie wniosków o WIS-stat, analiza klasyfikacyjna, aktualizacja stawek,
mniejsze ryzyko sporów z klientami po ewentualnych kontrolach.

W połączeniu z automatyzacją i AI (o czym niżej) WIS-stat może stać się fundamentem nowoczesnej obsługi ryczałtowców.

4. AI + WIS-stat = Księgowość 4.0 w praktyce

Seria „AI dla Polskich Biur Rachunkowych: Księgowość 4.0” pokazuje, jak sztuczna inteligencja zmienia pracę księgowych – od automatycznego księgowania, przez analizę finansową, po obsługę klienta. WIS-stat wpisuje się w ten trend jako regulacyjne wsparcie, które można doskonale zintegrować z technologią.

4.1. Automatyczna analiza opisów działalności i PKWiU

Nowoczesne biuro rachunkowe może już dziś wykorzystać AI do:

analizy opisów działalności klienta (np. zakres usług IT, marketingu, doradztwa),
porównania tych opisów z bazą PKWiU,
wskazania wstępnych propozycji klasyfikacji wraz z poziomem pewności.

Po wejściu WIS-stat taki system może dodatkowo:

sprawdzać, czy dla danego typu usług istnieje już WIS-stat,
sugerować wystąpienie o nową wiążącą informację tam, gdzie ryzyko jest największe,
archiwizować wydane WIS-stat i łączyć je z konkretnymi klientami i fakturami.

Księgowy nie traci wtedy czasu na ręczne przekopywanie klasyfikacji, tylko weryfikuje i zatwierdza propozycję systemu.

4.2. Inteligentna kontrola stawek ryczałtu

W ramach Księgowości 4.0 można wdrożyć moduł, który:

Monitoruje wszystkie przychody klientów rozliczanych ryczałtem.
Sprawdza, czy:
- PKWiU jest jednoznacznie przypisane,
- stawka ryczałtu odpowiada aktualnym przepisom,
- istnieje odpowiednia WIS-stat lub przynajmniej interpretacja indywidualna.
Generuje alerty ryzyka przy każdym potencjalnie spornym przypadku.

Biuro rachunkowe przestaje „gasić pożary” po fakcie, a zaczyna działać proaktywnie, co klienci bardzo doceniają.

4.3. Automatyzacja komunikacji z klientem

AI może również wspierać komunikację wokół WIS-stat:

generować czytelne podsumowania: czym jest WIS-stat, jaką ochronę daje, jaką stawkę można stosować,
przygotowywać drafty wniosków o WIS-stat na podstawie danych klienta,
tworzyć checklisty dokumentów i opisów koniecznych do złożenia kompletnego wniosku.

Księgowy zyskuje czas na doradztwo strategiczne, zamiast spędzać godziny na powtarzalnych objaśnieniach.

5. Prognozy na 2025/2026: jak przygotować się już dziś?

Na moment pisania tego tekstu (29.11.2025) WIS-stat nadal pozostaje w fazie rozważań Ministerstwa Finansów. Nie ma jeszcze ostatecznej decyzji ani konkretnych terminów wejścia w życie. Jednak z perspektywy biur rachunkowych i przedsiębiorców warto przyjąć podejście: „przygotuj się, zanim stanie się obowiązującym standardem”.

5.1. Co może się wydarzyć po wdrożeniu WIS-stat?

Prawdopodobne skutki to:

mniej sporów z organami podatkowymi o stawki ryczałtu,
krótsze ścieżki decyzyjne – jasna procedura zamiast luźnych interpretacji,
większa zgodność rozliczeń – mniej nadpłat i niedopłat wynikających z błędnej klasyfikacji,
rosnące oczekiwania klientów, że biuro rachunkowe będzie aktywnie korzystać z WIS-stat i informować o możliwościach uzyskania ochrony.

Wraz z rosnącą liczbą przedsiębiorców na ryczałcie (ok. 1,2 mln i tendencja wzrostowa) WIS-stat może stać się jednym z kluczowych tematów obsługi podatkowej na przełomie lat 2025/2026.

5.2. 5 kroków, które biuro rachunkowe może zrobić już teraz

Audyt klientów na ryczałcie
Przeanalizuj, którzy klienci:
- mają wysokie przychody,
- działają w branżach „spornych” (IT, marketing, doradztwo, usługi inżynieryjne),
- stosują stawki 8,5% lub 12% tam, gdzie pojawiają się wątpliwości.
Mapa ryzyka PKWiU
Utwórz wewnętrzną listę:
- typowych usług,
- przypisanych do nich PKWiU,
- poziomu ryzyka podatkowego.
Plan wdrożenia AI w klasyfikacji usług
Zastanów się, które procesy można zautomatyzować:
- analiza opisów faktur i usług,
- wstępne propozycje PKWiU,
- alerty o potencjalnych rozbieżnościach.
Procedura występowania o WIS-stat (robocza)
Przygotuj schemat działania na moment, gdy narzędzie wejdzie w życie:
- kto w biurze odpowiada za wnioski,
- jakie dane są potrzebne od klienta,
- jak komunikujesz klientowi korzyści i koszty.
Edukacja klientów
Już teraz tłumacz klientom:
- jak ważna jest poprawna klasyfikacja PKWiU,
- jakie są potencjalne kwoty dopłat,
- że planowana jest WIS-stat, która może w przyszłości zwiększyć ich bezpieczeństwo.

To nie tylko buduje zaufanie, ale i pozycjonuje Twoje biuro jako partnera strategicznego, a nie wyłącznie „księgowego od księgowania”.

6. Najczęstsze pytania o WIS-stat (FAQ)

Czy WIS-stat już obowiązuje?

Na dzień 29.11.2025 WIS-stat nie obowiązuje. To projekt rozważany przez Ministerstwo Finansów. Szczegóły procedury, terminy i zakres ochrony poznany dopiero po opublikowaniu przepisów.

Czy WIS-stat zastąpi interpretacje indywidualne?

Najprawdopodobniej nie całkowicie. WIS-stat ma koncentrować się na klasyfikacji PKWiU na potrzeby podatków dochodowych (w tym ryczałtu). Interpretacje indywidualne nadal mogą być potrzebne np. do odpowiedzi na pytania związane z samym sposobem rozliczenia.

Kto będzie mógł złożyć wniosek o WIS-stat?

Można się spodziewać, że – podobnie jak przy WIS – wniosek złoży:

sam podatnik,
lub jego pełnomocnik (np. biuro rachunkowe, doradca podatkowy, radca prawny).

Szczegółowe zasady poznamy dopiero w rozporządzeniach i objaśnieniach do nowych przepisów.

Czy WIS-stat będzie obowiązywał wstecz?

Co do zasady tego typu instrumenty chronią na przyszłość, czyli od momentu zastosowania się do wydanej informacji. Może jednak okazać się, że organy będą brały WIS-stat pod uwagę również przy ocenie wcześniejszych okresów – każdorazowo będzie to wymagało analizy konkretnej sprawy.

Zakończenie: WIS-stat jako brakujące ogniwo Księgowości 4.0

Wiążąca informacja statystyczna może stać się brakującym ogniwem między skomplikowaną klasyfikacją PKWiU a rosnącym znaczeniem automatyzacji i AI w polskich biurach rachunkowych. Dla ryczałtowców będzie to przede wszystkim większa pewność stawek i mniejsze ryzyko dopłat. Dla biur – możliwość świadczenia usług na wyższym poziomie bezpieczeństwa i przewidywalności.

Jeśli Twoje biuro myśli o sobie w kategoriach Księgowości 4.0, warto już dziś:

przygotować procesy wokół klasyfikacji PKWiU,
włączyć narzędzia AI do analizy działalności klientów,
zaplanować, jak wykorzystasz WIS-stat, gdy tylko wejdzie w życie.

Pytanie nie brzmi więc „czy warto się przygotować”, ale „jak szybko możesz zbudować przewagę, łącząc nowe instrumenty prawne z inteligentną automatyzacją?”. Odpowiedź na to pytanie zdeterminuje, które biura rachunkowe staną się liderami rynku w najbliższych latach.